Met een verbeten gezicht zit Evert-Jan voor me. Boosheid en frustratie zijn op zijn gezicht af te lezen en hij probeert zijn tranen weg te slikken. Het lukt hem niet en hij slaat met zijn vuist op tafel. ‘Ik wil dit leven niet, ik wil geen sukkel zijn die niets meer kan. Ik wil mijn oude leven terug’
Het is de eerste keer dat ik merk dat hij iets van emoties laat zien. We hebben inmiddels drie gesprekken gehad en in die gesprekken heeft hij verteld over zijn ongeluk, het leven dat hij voor het ongeluk had en hoe hij na het ongeluk aan zijn herstel heeft gewerkt. Hij heeft zo hard zijn best gedaan om weer de oude te worden.
Nu 6 jaar na het ongeluk loopt hij voortdurend vast in zijn werk en privé. Zijn omgeving ging ervan uit dat hij wel zou herstellen en de oude zou worden. Hijzelf had dat gevoel de eerste tijd ook maar ervaart het leven nu vooral als overleven en een worsteling met zijn gevoelens. Fysiek wordt hij niet meer de oude waardoor hij mentaal ook loopt te malen en zichzelf niet meer herkent. Hij heeft een kort lontje en zijn partner en hun twee adoptiezonen moet het regelmatig ontgelden.
Hij had mijn boek ‘Van overleven naar zinvol leven’ besteld en gelezen vorig jaar. Nu wil hij er graag over doorpraten en zoekt begeleiding want hij kan het niet alleen zegt hij.
Worsteling
Ik zie het veel gebeuren. Mensen die na een ongeluk of ziekte proberen weer de oude te worden en hun oude leven weer op te pakken. Natuurlijk is het een goed streven om zover mogelijk te komen met de revalidatie. Bij sommige mensen lukt dat en is de fysieke of mentale schade nauwelijks meer beperkend. Bij veel mensen lukt het niet. De schade is te groot, dingen die ze voorheen makkelijk deden lukken niet meer en frustratie, boosheid en verdriet strijden om aandacht.
Het leven is een worsteling en je moet jezelf opnieuw gaan uitvinden. Wat kan nog wel, waar moet je afscheid van nemen en wat blijft er dan eigenlijk nog over? Wie ben je dan nog?
Het kan het gevoel geven dat je jezelf niet meer herkent en een vaak gehoorde uitspraak is ‘wie ik nu ben wil ik helemaal niet zijn’. Oef, hoe begrijpelijk is dat!
Vaak worstelt de direct omgeving net zo hard mee. Zij zijn de vertrouwde partner kwijt, de vader of moeder die iemand was. Het is niet ongewoon dat de omgeving graag wil dat alles gewoon doorgaat zoals het was, dat alles weer normaal wordt. En ook dit is begrijpelijk.
Niets meer te vertellen
Evert-Jan kan zijn werk niet meer volhouden en is inmiddels afgekeurd. Een nederlaag vindt hij. Zijn werkgever heeft hem wel ondersteund maar ook daarin was de grens bereikt. Het meest frustrerend vindt Evert-Jan dat zijn partner de hele dag weg is en hij thuis zit. De kinderen zitten op school en kunnen zelfstandig naar huis komen en gaan dan hun eigen gang dus ook daar heeft hij geen taak in.
Hij voelt zich nutteloos en uitgerangeerd en heeft het gevoel dat hij ook niet zoveel meer te vertellen heeft. Hij maakt niets mee op een dag. Zijn dag is gevuld met de dagelijkse huishoudelijke zaken en boodschappen doen en dat kost hem al veel energie. En laten dat nou net de taken zijn waar hij niet mee bezig wil zijn!
Touwtrekken met een monster
Het belangrijkste waar hij tegenaan loopt is de worsteling met dit nieuwe leven. Hij worstelt met wie hij nu is, wat hij kan en vooral wat hij niet meer kan.
Waar de eerste sessies vooral gingen over wat er gebeurd is in zijn leven, zijn we in deze en volgende sessies vooral bezig met stilstaan bij deze worsteling en alle emoties die dit oplevert.
Evert-Jan is letterlijk stilgezet in zijn leven maar is constant doorgegaan met proberen het oude leven te herstellen waardoor hij zichzelf uitput. Ik vertel hem de metafoor van 'touwtrekken met het monster'. Hij aan de ene kant van het ravijn, het monster (zijn pijn, boosheid, frustratie) aan de andere kant. Als hij het touwtrekken verliest zal hij in het ravijn vallen en blijft er niet veel meer van hem over. Beiden trekken ze hard aan het touw in de hoop niet in het ravijn te vallen. Maar hoe harder Evert-Jan trekt en probeert niet in het ravijn te vallen, hoe harder ook het monster trekt. Uiteindelijk lukt het Evert-Jan niet meer en valt hij in het ravijn. Hij zal zijn pijn onder ogen moeten komen en moeten aanvaarden dat het touwtrekken hem niet geholpen heeft en dat hij zich moet aanpassen aan een nieuw leven met beperkingen. Hij heeft lang geprobeerd te doen alsof het er niet is maar moet nu toegeven dat hij zich aan moet passen aan wat kan.
Wat dan wel?
Een belangrijk inzicht voor hem in deze zoektocht naar een nieuwe identiteit is dat hij niet samenvalt met wat hij nu kan en doet. Hij is nu toevallig thuis en kan dan het huishouden doen. Dat wil niet zeggen dat het altijd zo moet blijven en hij altijd de huisman zal zijn.
Samen zoeken we naar belangrijke waarden in zijn leven, naar activiteiten waarin hij denkt zingeving te zullen ervaren, naar een hobby en naar nieuwe mogelijkheden die hij kan doen als vrijwilliger.
Dat wil niet zeggen dat zijn frustratie en verdriet over alles wat hij niet meer kan nu weg is. Regelmatig steken ze nog de kop op. Dat mag, het wennen aan een nieuw leven en nieuwe levensinvulling gaat niet vanzelf en lukt niet in één keer. Het is een weg van vallen en opstaan waarin deze emoties er zeker mogen zijn. Het is als de slinger van verlies, soms zit je aan de verlieskant en doorleef je weer de emoties en gevoelens die daarmee te maken hebben. Soms zit je aan de herstelkant, de kant van nieuwe mogelijkheden ontdekken. Die slinger gaat heen en weer. Evert-Jan merkt, dat nu hij minder probeert het oude leven weer op te pakken, hij lekkerder in zijn vel zit. Het nadenken over nieuwe activiteiten geeft hem weer een beetje energie. Op mijn advies heeft hij hierbij ook zijn partner ingeschakeld. Samen hebben we besproken welke weg hij wil gaan inslaan en welke steun hij daarbij van zijn partner nodig heeft. Zijn partner geeft aan blij te zijn dat hij iets kan doen voor Evert-Jan. De worsteling van Evert-Jan gaf hem een gevoel van onmacht.
Samen hebben ze nog een lange weg te gaan. Maar de vicieuze cirkel van worstelen en depressie is doorbroken.
Met welke monsters ben jij aan het touwtrekken?